دنیای علم و تکنولوژی سریعتر از هر زمان دیگری در حال حرکت رو به جلو بوده و بر تمام وجوه زندگی انسانها تاثیری غیرقابل انکار دارد. معماری به عنوان نقطه تلاقی هنر، مهندسی و علوم انسانی یکی از رشته ای است از ابعاد مختلفی تحت تاثیر پیشرفتهای جهان مدرن قرار می گیرد، بنابراین توصیف آن در دنیای امروز موضوعی فراتر از کلمات است.
دغدغه های محیط زیستی، بحران انرژی، تقویت روابط اجتماعی و بومی گرایی در هر نقطه از کره زمین، اصلی ترین موضوعاتی هستند که معماران قرن 21 با آنها مواجه اند. علاوه بر این مسائل، موج بیماری کرونا موجب تغییرات اساسی در نحوه نگرش به طراحی ساختمانها و فضاهای شهری شده و در مدت زمانی کوتاه، استانداردها و اصول جدیدی به عرصه معماری ورود پیدا کردند.
برای شناخت جدیدترین معماری های دنیا فهرستهای متعددی پیش روی ماست؛ فهرستهایی که اغلب بر اساس کاربریهای مختلف دسته بندی شده اما با شاخص هایی تقریبا یکسان سنجیده میشوند. در میان تمام این شاخصها، طراحی پایدار بنا و نوع تعامل آن با محیط زیست و بستر فرهنگی و اجتماعی که در آن واقع گردیده بسیار پررنگ است. همچنین به دلیل دو چندان شدن اهمیت فضاهای باز ونیمه باز در عصر پسا کرونا، طراحی منظر نیز به طور خاص مورد توجه قرار گرفته است.
این نوشتار مروری است بر چند نمونه از جدیدترین معماری های دنیا که نه تنها به عنوان جدیدترین، بلکه به عنوان الهام بخش ترین و شاخص ترین آثار معماری در سرتاسر جهان نیز شناخته میشوند.
مطلب پیشنهادی: جدید ترین طراحی هتل
آتنائوم شیکاگو (موزه معماری و طراحی) و مرکز اروپایی طراحی معماری و مطالعات شهری، در آوریل 2022 فهرستی با بیش از 150 برنده جوایز بین المللی معماری را اعلام کردند. این رویداد هر ساله برای شناسایی شاخص ترین و الهام بخش ترین آثار معماری و شهرسازی در سراسر جهان برگزار میشود و مهمترین هدف آن تعیین استانداردهایی جهانی برای جدیدترین معماری های دنیا است.
پروژه های برنده در سال 2022 بر طراحی فراگیر، راه حل های پایداری و ارائه پاسخ معقول به محیط اطراف و فرهنگهای محلی تمرکز دارند. ارائه روشهای نوین بازسازی و مرمت و استفاده از مصالح قابل بازیافت نیز از دیگر شاخصهای تعیین کننده برندگان مسابقه بودند. طیف وسیعی از کاربریها شامل پایانههای مسافربری، ساختمانهای اداری، فرهنگی، مسکونی و اجتماعی، هتل، مدرسه و دانشگاه، فضاهای شهری و پروژه های مرمتی طراحی شده در سالهای اخیر در این فهرست به چشم میخورند که در این نوشتار به تعدادی از آنها اشاره خواهد شد.
برای آغاز مروری بر جدیدترین معماری های دنیا به سراغ طرحی خواهیم رفت که به دنبال تعاملی نوین با بستر خود است. تکمیل ساختمان جدید IGZ که بخشی از مجموعه یک شرکت نرم افزاری در فالکنبرگ آلمان است، از مهمترین تلاشهای صورت گرفته برای افزایش فرصتهای شغلی در مناطق روستایی محسوب شده و طراحان آن بر اصول مهمی مانند پایداری، زمینه گرایی و نحوه تعاملات اجتماعی مردم تاکید دارند. استفاده از مصالح بومی مانند گرانیت و چوب و تامین انرژی مورد نیاز ساختمان با استفاده از سلولهای فتوولتائیک مهمترین راهبردهای پایداری در نظر گرفته شده برای این پروژه محسوب میشوند. همچنین سازه بنا از انعطاف پذیری بالایی در برابر تغییرات آینده برخوردار بوده که نشان دهنده اهمیت دو چندان موضوع پایداری برای جدیدترین معماری های دنیا میباشد.
برای کنترل میزان مصرف انرژی و جلوگیری از هدررفت آن، این ساختمان متکی به روش کنترل دمای هوشمند جایگذاری شده در سقفهای بتن مسلح است. بنابراین فرایند گرمایش و سرمایش توسط سیستم کنترل دمای هسته بتنی ساختمان تنظیم میشود. انرژی مورد نیاز برای این کار به طور پایدار از طریق انرژی زمین گرمایی و به وسیله 60 شمع که هر کدام تا عمق 100 متری زمین فرو رفته است، تولید میشود. طراحی داخلی نیز با تمرکز بر دو اصل مهم انجام شده است؛ انعطاف پذیری فضا برای کاربریهای مختلف و حفظ فاصله استاندارد میان کارکنان با توجه به مقررات و استانداردهای کووید 19. با در نظر داشتن این موضوع که ساخت وساز در مناطق روستایی نباید به حوزه گردشگری و کشاورزی محدود شود، مجموعه IGZ به عنوان یک کارفرمای محلی، بر گسترش روابط میان خود و بومیان منطقه نیز تاکید میکند.
مطلب پیشنهادی: جدید ترین معماری هتل 2022
CRA Carlo Ratti Associati یک استودیوی معماری مستقر در تورین ایتالیا و دارای دو دفتر در لندن و نیویورک است. پروژه جزایر حرارتی به عنوان بخشی از فهرست جدیدترین معماری های دنیا در پاسخ به چالش انرژی هلسینکی و حرکت به سوی عدم تولید کربن در اثر ایجاد گرمایش، توسط این گروه طراحی شده است.
ایده اصلی این پروژه که از آن با عنوان قلب داغ یاد میشود، بر ایجاد مجمع الجزایری برای ذخیره گرما و همچنین مرکزی برای فعالیتهای تفریحی استوار است. هر کدام از این جزیره ها، علاوه بر اینکه خانه ای برای جنگلهای استوایی و اکوسیستم‌های سراسر جهان محسوب میشود، با برخورداری از فضاهای عمومی و آموزشی، به یکی از جاذبه های گردشگری فنلاند نیز تبدیل خواهد شد.
این جزایر در سواحل هلسینکی واقع شده و از گسترده ترین تاسیسات زیربنایی در نوع خود برخوردار است. این تاسیسات شامل مجموعه ای از 10 حوض استوانه ای بوده که هر یک مانند یک باتری حرارتی غول پیکر عمل میکند. عملکرد هر کدام از این باتریها به این صورت است که انرژیهای تجدیدپذیر و یا ارزان قیمت با تبدیل به گرما در طول زمستان از مخازن ذخیره انرژی به کانالهای توزیع گرمای شهر منتقل شود. پروژه جزایر حرارتی به عنوان بخشی از فهرست جدیدترین معماری های دنیا تا سال 2028 به طور کامل به مرحله بهره برداری خواهد رسید.
مرکز تفریحی Venue در میدلکرک بلژیک، با هدف ارتقای کیفیت فضاهای عمومی و کاهش ترافیک خودروها و همچنین یکپارچه سازی بافت شهری، به عنوان یکی از جدیدترین معماری های دنیا، طیف وسیعی از عملکردها را دربرمیگیرد. براساس برنامه در نظر گرفته شده برای مرکز شهر میدل کرک این منطقه به نیروی محرکهای برای رونق گردشگری ساحلی مطابق با مقتضیات عصر مدرن نیاز داشت. بنابراین در گام اول طراحی مرکز تفریحی Venue، پارکینگ به زیرزمین منتقل شد تا با دو برابر شدن عرصه پروژه، علاوه بر دسترسی با ماشین، فضای کافی در اختیار عابران پیاده و دوچرخه سواران نیز قرار گیرد.
در میان جدیدترین معماری های دنیا از Venue به عنوان یک فضای نشیمن شهری یاد میشود. ساختار منحصر به فرد این مجموعه که شامل یک هتل، و سالنهای در نظر گرفته شده برای برگزاری همایشها، نمایشگاهها و کنسرتها است، در وهله اول دیدی گسترده را به سمت دریا فراهم میکند. تمام مجموعه بر روی یک تپه مصنوعی که به آرامی از سطح زمین ارتفاع می گیرد، قرار گرفته است. گشودگی این تپه به سمت شهر، پررنگ ترین نقطه تاکید آن بر ارتباطات اجتماعی و حضور مردم است. بدین ترتیب فرم بنا از سمت مرکز شهر، چشم انداز یک میدان سبز به همراه حوض های آب و فواره با پس زمینه دریا را ارائه میدهد. همچنین تراس های سرتاسری روبروی رستوران و کازینو از چشم انداز دریا بدون حضور هیچ عنصر مزاحمی بهرمند میشوند. حجم چهار طبقه هتل با ساختار چوبی خود، به گونه ای نورپردازی شده که در زمان غروب خورشید همانند یک فانوس دریایی به مهمانان خوش آمد میگوید.
اما در کنار نحوه تعامل با بستر و بافت شهری، مهمترین ویژگی مجموعه Venue که آن را در میان برندگان جوایز بین المللی معماری قرار داده است، اصول پایداری به کار رفته در طراحی این مجموعه به عنوان یکی از جدیدترین معماری های دنیا است. در ساخت این بنا از مصالح بازیافتی و عایق انرژی استفاده شده است. همچنین تپه مصنوعی، عملکردی مانند سایبان برای تراس هتل و کازینو داشته و با ایجاد سایه در تابستان و عایق حرارتی در زمستان، نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی بر عهده دارد. استفاده از الوارهای چند لایه متقاطع (CLT) به عنوان مصالحی تجدیدپذیر در فضای باز اطراف برج هتل، باعث صرفه جویی در مقدار زیادی CO2 میشود. کشاندن مردم به میدل کرک برای استفاده از فضای باز شهری بدون حضور اتومبیلها و همچنین برخورداری از استراحتگاهی مدرن و مشرف به دریا، این پروژه را در میان جدیدترین معماری های دنیا به عنوان یک عامل تاثیرگذار مثبت در اقتصاد، فرهنگ و معماری کشور بلژیک مطرح میکند.
در میان فهرست جدیدترین معماری های دنیا، گاراژ حمل و نقل کاتلین اندروز ادمونتون (KATG) به عنوان یک مرکز نگهداری و شستشوی اتوبوسهای شهری به چشم میخورد. طراحی این ساختمان بدان جهت دارای اهمیت است که اغلب این نوع خاص از کاربری و تعیین استانداردهای جدید برای آن مورد توجه طراحان و معماران قرار نمیگیرد. ادغام الزامات فنی سختگیرانه با معماری ساده و دقیق، KATG را از یک ساختمان معمولی فراتر برده و به نقش مهم آن در یک شهر در حال توسعه، پایدار و انعطاف‌پذیر معاصر احترام می‌گذارد.
این گاراژ دارای 300 اتوبوس و 35 انبار با سه فضای شستشو و چهار مخزن سوخت گیری است و 800 کارمند از جمله رانندگان اتوبوس، تعمیرکاران، مدیریت و کارکنان امنیت حمل و نقل را در شرایطی دوستانه و صمیمی و متناسب با استانداردهای مقیاس زیرساختهای شهری در جدیدترین معماری های دنیا را در خود جای میدهد.
از سال 1936 در محل فعلی گاراژ، کشتارگاهها، انبارها و بخش فرآورده های گوشتی کارخانه پکر کانادا به عنوان نمونه مهم معماری مدرنیسم کانادایی، قرار داشتند. تا اینکه در دهه 1980 جدا از دودکش 50 متری کارخانه، سایر بخشهای آن تخریب شد. در طراحی گاراژ با حفظ دودکش به عنوان میراثی تاریخی و اصلاح سایت از طریق ایجاد فضای سبز و کاشت درختان متراکم، بازیابی مهمی در این منطقه به عمل آمد. احیای این سایت بخش مهمی از برنامه پایداری در طراحی KATG محسوب میشود.
با وجود مساحتی بالغ بر 50000 متر مربع، KATG یک ساختمان بزرگ مقیاس در سایتی وسیع محسوب میشود. شکل جعبه مانند آن توسط پوستهای از پنل های فولادی ضد زنگ عایق بندی شده است. پنج مکعب روی پشتبام که پله‌ها و سیستم‌های مکانیکی را در خود جای دادهاند، بر مقیاس بزرگ بنا تاکید کرده و همانند مجسمه‌های فولادی ضد زنگ در ترکیب با بدنه ساختمان، یکنواختی را به کنتراست تبدیل میکنند. فضای داخلی به صورتی خالص و مینیمال طراحی شده و به کارگیری رنگ سفید و آبی برای مبلمان و بدنه فضا، بر اساس لباس فرم کارمندان گاراژ انتخاب شده است.
در نهایت معماران گاراژ KATG بر این موضوع تاکید دارند که انبارهای ترانزیت علیرغم عملکرد مهم آنها برای بیشتر جوامع، به ندرت توجه طراحان را به خود جلب میکنند. گاراژ KATG به عنوان یک کاربری متفاوت در میان جدیدترین معماری های دنیا تلاش میکند تا نمادی تازه را برای معرفی پیشرفت و مترقی بودن یک شهر ارائه داده و خود را در کنار آسمان خراش ها و مراکز تجاری و تفریحی ادمونتون به عنوان نمادی مهم از این شهر جای دهد.
بررسی جدیدترین معماری های دنیا تنها به فهرست جوایز بین المللی 2022 ختم نمیشود. حتی آثاری که در این نوشتار به آنها پرداخته شد نیز تنها بخش کوچکی از این برندگان را به نمایش گذاشته است. اما از آنجایی که مشت نمونه خروار است، میتوان نتایج مهمی را از دل این چند نمونه که هر کدام به نمایندگی از یک کاربری انتخاب شدهاند، استخراج کرد. در وهله اول باید توجه داشت که بحران انرژی و شرایط زیست محیطی کره زمین، توجه به پایداری و انرژی را در صدر ملزومات طراحی در قرن 21 قرار داده است و در تمام جدیدترین معماری های دنیا راهکارهای طراحی برای حفاظت از محیط زیست ارائه شده است. همچنین نحوه تعامل یک بنا با بستر، مردم و گسترش تعاملات اجتماعی، شاخص مهم دیگری است که به آن توجهی ویژه میشود. حضور طیف وسیعی از کاربریها و ارجحیت نداشتن هیچ یک بر دیگری نیز بیان کننده این نکته است که تمام ساختمانها فارغ از کارکرد، نیازمند جدیدترین استانداردهای طراحی هستند چرا که معماران و طراحان این توانایی را دارند تا حیاتی دوباره به کره زمین ببخشند.